Περί θεσμοθέτησης του όρου “γυναικοκτονία”
17, 19, 30 γυναικοκτονίες για το 2021. Οι αριθμοί διαφέρουν, γιατί κάποιες ήταν ηλικιωμένες, κάποιες άγνωστες, κάποιες αόρατες. Ένα μόνο μένει σταθερό. Μας σκοτώνουν.
Θέμα: Αναζητώντας λύσεις
Γένος αναφοράς: Θηλυκό
Ερωτήματα που θα απαντηθούν:
1. Έχει αξία η θεσμοθέτηση του όρου «γυναικοκτονία»;
2. Πώς συνδέεται ιστορικά η πατριαρχία με το κράτος και τον καπιταλισμό;
3. Μπορεί ποτέ το κράτος να γίνει σύμμαχός μας;
4. Ποια είναι η λειτουργία των νόμων;
5. Τι άλλες λύσεις υπάρχουν;
Ξεπερνώντας, παραμερίζοντας ή εργαλειοποιώντας τον πόνο και τη θλίψη μας, αναζητούμε λύσεις. Λύσεις ουσιαστικές και ουσιώδεις. Λύσεις που θα μας κρατήσουν ζωντανές, ενδυναμωμένες, χειραφετημένες και όχι μόνο «δικαιωμένες». Για μια μεγάλη μερίδα των φεμινιστριών που πιστεύουν στους θεσμούς και λειτουργούν με την πεποίθηση ότι μπορούν να αποσπάσουν νίκες μέσα από αυτούς, κεντρικό μέρος της λύσης είναι η θεσμοθέτηση του όρου «γυναικοκτονία». Η δημιουργία δηλαδή ενός νομικού πλαισίου που θα αναγνωρίζει τη δολοφονία γυναικών ως ένα διακριτό αδίκημα, εκπορευόμενο από έμφυλες διακρίσεις. Ακόμα κι αν αυτός ο ορισμός δεν είναι ο πιο ακριβής ή παρουσιάζει ελλείψεις, το διακύβευμα είναι κοινό. Ζητούν από το κράτος να αναγνωρίσει ότι οι γυναίκες δολοφονούνται γιατί είναι γυναίκες και να τιμωρήσει τους θύτες με διαφορετικό ή και πιο αυστηρό τρόπο, ανάλογα με το τι θα κρίνει ο/η νομοθέτης ως ορθότερο.
Μέσα από αυτή την επικείμενη νομική «νίκη», λοιπόν, βγαίνουν αυθαίρετα και αφελώς τα εξής συμπεράσματα:
1. Θα μειωθούν οι γυναικοκτονίες, αφού οι άντρες θα έχουν έναν επιπλέον λόγο να φοβούνται.
2. Το ζήτημα της έμφυλης βίας θα γίνει πιο ορατό και θα δημιουργηθούν προγράμματα, ημερίδες, εκδηλώσεις, συζητήσεις για την εκπαίδευση των αντρών, καθώς και περισσότερες δομές για τη στήριξη της επιζώσας.
3. Οι γονείς των αγοριών θα αλλάξουν την παιδαγωγική τους στάση.
4. Θα μειωθεί η ρητορική μίσους απέναντι στις γυναίκες.
5. Οι άντρες θα αναγνωρίσουν τα αρσενικά τους προνόμια και σταδιακά θα απομακρυνθούν από αυτά.
Οι προβληματικές που προκύπτουν από αυτά τα συμπεράσματα, ταυτίζονται με τα κίνητρα του κράτους στη θέσπιση νόμων που έχουν ως βάση τη χειραγώγηση και την καταστολή. Όμως, η εμμονή και προσκόλληση με τους θεσμούς και τους κρατικούς μηχανισμούς, που όχι απλά μας έχουν απογοητεύσει, αλλά είναι και οι ίδιοι που οπλίζουν τα χέρια των δολοφόνων μας, εκπορεύεται μέσα από την κοινωνική εξοικείωση με τους θεσμούς και όχι από την απόδοση ουσιαστικής δικαιοσύνης.
Αυτή η εξοικείωση με τους θεσμούς προέρχεται από την επιρροή που έχει η κρατική αντίληψη στις σκεψεις, την νοοτροπία και τις σχέσεις μας-ακόμα και για όσα ζουν σε κοινότητες που εναντιώνονται στο κράτος. Οι κοινωνίες βρίσκονται αδιάκοπα υπό την επιρροή της πατριαρχίας, του κράτους, της θρησκείας και του καπιταλισμού και εμείς φέρουμε αυτές τις επιρροές μέσα μας ως μέρος της κοινωνίας που μεγαλώσαμε.
Οφείλουμε λοιπόν, να εμβαθύνουμε στην ιστορία -την ιστορία σε όλη της την πραγματικότητα και όχι έτσι όπως γράφτηκε αργότερα από άνδρες σε θέσεις εξουσίας, αποσπασματικά και λανθασμένα – αλλά και σε άλλες επιστήμες όπως αυτή της Γυναιολογίας* με τον τρόπο που αναλύεται και εξασκείται μέσα από τον απελευθερωτικό κίνημα των Κουρδισσών αγωνιστριών. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε πως φτάσαμε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα και ποιες δυνατότητες προκύπτουν από αυτή την συνειδητοποίηση.
Διαβάζοντας τις αναλύσεις τις γυναιολογίας [υποσημείωση 1] μπορεί κανείς να προβεί στο συμπέρασμα ότι το κράτος χρειάζεται την κοινωνία, αλλά η κοινωνία μπορεί να υπάρξει και χωρίς το κράτος. Για μας είναι σημαντικό να υπάρξει ο διαχωρισμός της κοινωνίας από το κράτος, να αγαπήσουμε την κοινωνία και να ζήσουμε κοινοτική ζωή. Αυτό μαζί με την επανεκπαίδευση μας ίσως και να αποτελεί το πρώτο πρόταγμα για την αποπατριαρχικοποίση των εαυτών μας, των σχέσεών μας με άλλα ζώα (ανθρώπινα και μη) και με τη φύση. Το κράτος, το έθνος, η θρησκεία και η οικογένεια-όλα κλαδιά της βαθιά έως τώρα ριζωμένης πατριαρχίας- συνέβαλαν στην ψευδαίσθηση, ότι θα αποδοθεί στις θηλυκότητες ουσιαστική δικαιοσύνη μέσω του κράτους, πράγμα το οποίο παρατηρούμε και θέλουμε να αποκαθηλώσουμε.
Εισχωρώντας ακόμα περισσότερο σε αυτό το οικοδόμημα, η Χουλιέτα Παρέδες, μία από τις βασικές φεμινίστριες κοινοτίστριες από τη Βολιβία, αναφέρει ότι «οι αριστερές φεμινίστριες ξεκινούν από την πάλη των τάξεων για να κατανοήσουν την καταπίεση των γυναικών, αντί να ξεκινήσουν από τα σώματα τους για να κατανοήσουν την πάλη των τάξεων». Με μεγάλη ακρίβεια, μπορούμε να παραφράσουμε την ίδια πρόταση και να πούμε ότι «οι αριστερές φεμινίστριες ξεκινούν από την αδυναμία του κράτους να τις υποστηρίξει για να κατανοήσουν την καταπίεση των γυναικών, αντί να ξεκινήσουν από τα σώματα τους για να κατανοήσουν την αδυναμία του κράτους να τις υποστηρίξει».
Η πατριαρχία δεν αποτελεί ζήτημα προσωπικής επιλογής και τρόπου ζωής των ανδρών. Είναι μία ανδρογραμμική θεώρηση του κόσμου, που αναπαράγεται μαζικά και συστημικά, δημιουργώντας έμφυλες σχέσεις εξουσίας.
Η Αντριάνα Γκουζμάν, ακόμα μία κοινοτική φεμινίστρια από τη Βολιβία αναφέρει: “Η πατριαρχία δεν είναι ένα σύστημα, αλλά είναι “το” σύστημα. Δεν είναι προϊόν του καπιταλισμού, δεν αποτελεί συνέπεια της αποικιοκρατίας ή είδος ρατσισμού. Είναι το σύστημα που τρέφει όλες τις καταπιέσεις, διακρίσεις, και τη βία που βιώνει η ανθρωπότητα και η φύση, ιστορικά κατασκευασμένη πάνω στα σώματα των γυναικών.”
Η συνάντηση του κράτους και του καπιταλισμού με την πατριαρχία είναι καθοριστική, αφού τα δύο πρώτα ενισχύουν την πατριαρχική κυριαρχία στο εσωτερικό μιας κοινωνίας. Μέσα από την απλήρωτη εργασία των γυναικών, το καπιταλιστικό σύστημα ανθίζει. Μέσα από την καταπίεση και τον αποκλεισμό ευάλωτων ομάδων, όπως φτωχές, μετανάστριες, Ρομά, ανάπηρες, χρήστριες, φυλακισμένες, σεξεργάτριες, κουήρ υποκείμενα και πλάσματα που δε συμβαδίζουν με τις παραδοσιακές νόρμες της δυαδικότητας και της ετεροκανονικότητας, άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα κ.α., οξύνονται ακόμα περισσότερο οι ταξικές διαφορές των φύλων.
Μέσα από τις έμφυλες σχέσεις εξουσίας που καλλιεργεί το ίδιο το κράτος στους κόλπους του, αφήνει τις αποφάσεις για τη ζωή και τα σώματά μας στα χέρια των ανδρών. Από την οικογένεια, τη δουλειά, την εκπαίδευση, την πολιτική και θρησκευτική εξουσία μέχρι τις κοινωνικές συναναστροφές και τη σεξουαλικοποίηση των γυναικών μέσω των ΜΜΕ, η πατριαρχία μας εξουσιάζει, μας εξοντώνει και μας εργαλειοποιεί.
Αν δεν κατανοήσουμε, λοιπόν, ποιοι είναι οι πραγματικοί εχθροί μας, μοιραία θα οδηγηθούμε σε προτάγματα όπως η θεσμοθέτηση του όρου «γυναικοκτονία». Είναι η ίδια συλλογιστική που κάνει τον φεμινισμό μας υποκατάστημα του κράτους. Βάζει ως προϋπόθεση της ελευθερίας μας την αναγνώρισή μας από τον αρχικό εξουσιαστή μας, το κράτος, και το εφοδιάζει με λεξιλόγιο και εργαλεία, χρίζοντάς το προστάτη και υπερασπιστή μας. Αυτό το ίδιο κράτος που γαλουχεί, ενθαρρύνει, συγκαλύπτει, δικαιολογεί και ρομαντικοποιεί τους παραβιαστές, κακοποιητές και δολοφόνους μας. Που μέσω των κρατικών μηχανισμών του, όπως η αστυνομία και το δικαστικό σώμα, μας υποβάλλει σε πολλαπλές και επαναλαμβανόμενες κακοποιήσεις. Που μέσω των συστημικών ΜΜΕ εξευτελίζει και ευτελίζει την υπόστασή μας ως θηλυκοτήτων. Που μέσω των ΜΚΟ τεχνοκρατικοποιεί τις υπάρξεις μας.
Επιπλέον, καταλήγουμε να μιλάμε για ένα φεμινισμό υπόλογο των θεσμών. Ένα φεμινισμό στην κηδεμονία των νόμων, αγνοώντας ότι οι ίδιοι έχουν τιμωρητική και όχι προληπτική ισχύ. Ένα έγκλημα, όπως η γυναικοκτονία, έχει και θυμικά χαρακτηριστικά, που σημαίνει ότι η σκέψη του θύτη δε φτάνει μέχρι την τιμωρία. Αντίθετα, ο ίδιος λειτουργεί ενστικτωδώς με την υποσυνείδητη πεποίθηση ότι η αστυνομία, το κράτος, ο νόμος, αλλά και ένα κομμάτι του περίγυρού του και της κοινωνίας θα τον δικαιολογήσουν.
Πώς, λοιπόν, εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στο κράτος; Πώς διαιωνίζουμε την πλάνη ότι μπορεί να σταθεί δίπλα μας και να παρέχει κάτι ωφέλιμο; Πώς συνεχίζουμε να παράγουμε τέτοια αναγωγιστικά εξηγητικά σχήματα για το φεμινισμό μας; Ενώ η ερμηνεία μάς βοηθάει να κατανοήσουμε το πλαίσιο που βρισκόμαστε, οφείλει όμως και να μας προχωρήσει σε ένα πολιτικό σχέδιο με ορίζοντα την απελευθέρωσή μας από τα δεσμά της πατριαρχίας, του κράτους και του καπιταλισμού. Αλλά η πατριαρχία πρέπει να προσεγγιστεί στη ρίζα της, που είναι η αρχέγονη βία στα σώματα μας, πριν από την εμφάνιση κράτους και κεφαλαίου, διαφορετικά δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική απελευθέρωση. Γι’ αυτό το λόγο αναδιατυπώθηκε το γνωστό σύνθημα από τις κοινοτικές φεμινίστριες της Λατινικής Αμερικής σε:“ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ ΟΣΟ Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΕΣΤΩΣ”
Ως Σπίτι των Γυναικών για την Ενδυνάμωση και τη Χειραφέτηση:
– Προτείνουμε την επανανοηματοδότηση των κλασικών φεμινιστικών όρων όπως εκείνες του κοινωνικού φύλου και της πατριαρχίας.
– Εντάσσουμε την αντιεξουσιαστική, αντισυστημική, αντισπισιστική και ταξική πάλη στους αγώνες μας.
– Βάζουμε μπροστά την έννοια και τα εργαλεία της αυτοοργάνωσης, τόσο για τη στήριξη των επιζώντων, όσο και για τη δημιουργία αναχωμάτων και περιφρουρήσεων για την άμεση προστασία μας από τους παραβιαστές και κακοποιητές μας.
– Δίνουμε έμφαση στην αυτομόρφωση, ώστε να αναγνωρίζουμε τα πατριαρχικά εργαλεία στο σπίτι, τη δουλειά, το δρόμο, την εκπαίδευση, την ιστορία, τις σχέσεις μας και τον εαυτό μας και να τα πολεμάμε σε πραγματικό χρόνο.
– Προτάσσουμε την ανάγκη μας να είμαστε στο δρόμο, να ενημερώνουμε, να αποκτούμε ορατότητα στις γειτονιές μας, να ανοίγουμε συζητήσεις και να χτίζουμε σχέσεις εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης.
– Δημιουργούμε συλλογικές διαδικασίες αντιμετώπισης των παραβιαστών, κακοποιητών, με βάση τις επιθυμίες της επιζώσας αδελφής μας, αλλά και ασφαλείς χώρους για όλα μας.
Η απελευθέρωση μας δεν παίρνει αστερίσκους ούτε αιτήματα διαλακτικά απέναντι στο υπάρχον καθεστώς.Αγωνιζόμαστε ενωμένα για την εξάλειψη κάθε εξουσίας. Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΑ ΒΙΑΖΕΙ ΚΑΙ ΣΚΟΤΩΝΕΙΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΣΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΠΟΤΕ ΚΑΜΙΑ ΜΟΝΗ Όλ@ μαζί μια αγκαλιά μέχρι να πέσει η πατριαρχία Το πάθος για τη λευτεριά είναι δυνατότερο από όλα τα κελιά.
___________
*«Η Γυναιολογία, Jineolojî στα κουρμαντζί, ετυμολογικά βασίζεται στις λέξεις «jin»(=γυναίκα), «jiyan»(=ζωή) και στην ελληνική ρίζα «logos» (λόγος, που σημαίνει γνώση ή επιστήμη) και σηματοδοτεί την επιστήμη της γυναίκας και της ζωής. Η Γυναιολογία αποδίδει στη ζωή ύψιστη σημασία και εννοεί την ελευθερία ως την ισορροπία και την συμβίωση όλων, από τα ψηλότερα βουνά μέχρι και τα μικρότερα κύτταρα ζωής. Αναλύει την σοφία των γυναικών και τις εμπειρίες τους στον αγώνα για την ελευθερία. Παρατηρεί ότι η ιστορία είναι κάτι ζωντανό, κάτι που πρέπει να ερμηνευτεί εκ νέου και να ριζοσπαστικοποιηθεί. Αντιλαμβάνεται τον αγώνα των γυναικών ως το μεγαλύτερο κίνημα αντίστασης.»
Υποσημείωση 1: «Κοιτώντας στις εποχές της “φυσικής κοινωνίας” (παλαιολιθική, μεσολιθική και νεολιθική) που τελείωσαν περίπου 4.000 χρόνια πριν, και συγκεκριμένα στην περιοχή του Κουρδιστάν, μία από τις πρώτες περιοχές που κατοικήθηκαν, συναντάμε το 98% της ανθρώπινης ιστορίας. Η φυσική κοινωνία, κυριαρχεί έντονα σε αναλύσεις της επιστήμης της Γυναιολογίας και σε κάθε ανάλυση του κουρδικού απελευθερωτικού κινήματος. Πρόκειται για μία κοινωνία μητριαρχική, στην οποία πραγματοποιήθηκαν εφευρέσεις ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη κοινωνία και πολλές από αυτές αποτέλεσαν επανάσταση για την ανθρώπινη ζωή (η ανάπτυξη της γλώσσας, οι οικισμοί χωριών, η αγροτική καλλιέργεια και τα εργαλεία για το μαγείρεμα και το χτίσιμο, τέχνες όπως το τραγούδι και η μουσική, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, η ηθική και η πολιτική κ.α.). Καθώς ο πολιτισμός άρχισε να εξελίσσεται (μολις 5.000 χρόνια πριν), κομβικό ρόλο έπαιξε το σύστημα που βασίζεται στην δυναστεία και την ανδρική κληρονομιά, τη δύναμη και την καταπίεση, η πατριαρχία. Για να μπορέσει λοιπόν να δημιουργηθεί το κρατικό σύστημα των Σουμερίων στην νότια περιοχή της Μεσοποταμίας, οι γυναίκες που βρίσκονταν στο κεντρο της φυσικής κοινωνίας, υποδουλώθηκαν. Μόνο μέσα από την παραγωγή πλεονάσματος και την τεχνολογική εξέλιξη (τα οποία θα επιτυγχάνονταν μέσω της υποδούλωσης τους), μπόρεσε να δημιουργηθεί το κρατικό σύστημα των Σουμερίων – η αρχή της καταπίεσης της κοινωνίας και του πολιτισμού υπό το κράτος. Σίγουρα, δεν ήταν προκαθορισμένο ότι το κράτος και ο καπιταλισμός θα προέκυπταν μέσα από την φυσική κοινωνία.» [Πηγή: 1]
Επιπλέον πηγές:
– Μπροσούρα “Επαναστατική Παιδεία
– Σημειώσεις από το πρώτο εκπαιδευτικό σεμινάριο του Ινστιτούτου Γυναιολογίας
– Andrea Wolf στην Ροζάβα” Βιβλίο “Υφαίνοντας Ιστούς, γνωριμία με τον κοινοτικό φεμινισμό” της Χουλιέτα Παρέδες – Βίντεο από συνέντευξη της Adriana Guzman https://www.youtube.com/watch?v=bJ7WnZXi_Lk
Περισσότερες πληροφορίες για τον κοινοτικό φεμινισμό: https://tierralibertad.com/
Τι είναι η Γυναιολογία; της Zîlan Diyar (στα αγγλικά) https://jineoloji.org/en/2018/12/14/what-is-jineoloji/
